برابر ماده 20 قانون ثبت احوال، انتخاب نام با والدین است، البته همواره بر این موضوع تأکید شده که نام های مناسب، نیکو و پسندیده به صورت مجرد و مرکب انتخاب شود.

هر پدر و مادری دوست دارد تا فرزندش نامی نیک داشته باشد و شاید به همین دلیل است که بسیاری از والدین در انتخاب نام نیکو حساسیت زیادی به خرج می دهند و روزها و ماه ها برای انتخاب نام مناسب وقت صرف می کنند.

برخی والدین بر کمیاب بودن نام هم تاکید دارند و ترجیح می دهند تا نامی انتخاب کنند که فراوانی کمتری داشته باشد؛ همین امر باعث شده که شاهد اسامی عجیب و غریبی باشیم که گاهی به گوش می رسد.

با این حال در سال های گذشته تغییرات زیادی در نامگذاری فرزندان ایرانیان رخ داده است.

در پایگاه اطلاعات جمعیتی کشور 420 هزار عنوان نام وجود دارد که 220 هزار عنوان دخترانه و 200 هزار عنوان پسرانه است.

تنوع نام های دخترانه به واسطه الگوهای نام گذاری برابر بررسی های صورت گرفته پیش بینی شده که حدود 20 الگوی توصیفی، دینی مذهبی، ملی باستانی، قومی، منطقه ای، ترکیبی، نام گل ها، طبیعت، حیوانات زیبا، پرندگان، کوه ها و رودها و نام موجودات خیالی و تاریخی نمونه ای از این الگوهاست.

در این رابطه 14 الگوی نامگذاری برای پسران و 18 الگوی نامگذاری برای دختران وجود دارد به دلیل آنکه الگوهای دختران برای نامگذاری بیشتر است ، تنوع نام های دخترانه هم بیشتر است.

7 هزار و 549 اسم قابل تغییر وجود دارد

هم اکنون 3 هزار و 737 نام پسرانه و 3 هزار و 812 نام دخترانه قابل تغییر وجود دارد که هر شخصی نامش در آن باشد بلافاصله به اسم مناسب، قابل تغییر است. البته ممکن است اسمی در این فهرست ها نباشد اما از دید ثبت احوال قابل تغییر باشد. در این باره فرد باید دنبال مجوزهای لازم باشد.

باباقلی، گرگ اقا، بره، چاه و یتیم اسامی افراد در ثبت احوال

آرشیو، آسیب، اجباری، اخی، اردوخان، اشتر، اهریمن، باباقلی، بیابانی، ملخ، فضا، فراری، شفتالو، شربت، قطار، قطاری، قسمت، قربانی، کابوس، گشنه، گرگ آقا، بره، بشم، بهداشت، بوشفر، چاه، چراغ، چیتر، زنگی، سرباز، شوجر، علاقه، غم، غارت، فرار، فراری، فراموش، کوپال، گمان، لذت، لشکر، للو، ورندل، یتیم تنها برخی از اسامی پسران قابل تغییر در این فهرست هاست.

این اسامی غالباً به قبل از سال 1370 بر می گردد. از زمانی که به مهندسی فرهنگ نام و نام نویسی وارد شدیم دیگر اجازه نمی دهیم والدین اسامی نامناسب، نامتعارف و مغایر با جنس برای فرزندانشان انتخاب کنند؛ دلیل این کار هم همان فهرست هایی است که با توجه به اصرار والدین مأمور ثبت احوال را وادار به ثبت اسم می کرده اند.

باجی، بیزار، نوشابه، ییلاق و خرما اسم زنان در ایران

آشفته، آفت، اجبار، افسرده، باجی، بیزار، پنبه، تعارف، حلوا، خرما، خیار، شربتی، شقیقه، کفتر، نیمکت، قیمتی، همیشه، نوشابه، ییلاق، لوله، لیاقت، لبو، لباء، مشکی، مشکی جان، مغلوبه، مفتول، حاضر، حالتاج، حسرت، حضرت، حبصه، خارا، خابس، پارچه، پاکت، پنیر، پوپول، پولی، انقلاب، اوجق، آمریکا، آلمان، انگلیس، انه، آقا بگم، ادامه و ارزان بخش از اسامی قابل تغییر برای دختران است.

ممنوعیت اسامی خارجی بر روی فرزندان

گذاشتن اسامی خارجی بر فرزندان ممنوع است اما برخی از نام هاست که با زبان فارسی خودمان یکی است. مانند نام برخی گل ها که مشابهت زیادی دارد اگر این اسامی مغایرتی با ارزش های ایرانی، اسلامی نداشته باشد مشکلی برای ثبت آن وجود ندارد. مانند رز، یا نام سوزان که هم اسم خارجی برای دختر است و هم به معنای سوزانده یا نام پسر به عنوان نیک که هم اسم خارجی است و هم در فارسی به معنای خوبی.

استفاده از اسامی مانند رابرت، الیزابت و جرج ممنوع است و اگر کسی هم این اسم ها را داشته باشد بلافاصله بعد از تقاضا به اسامی ایرانی ـ اسلامی تغییر می کند.

البته هنوز هم برخی والدین این اسامی را برای فرزندانشان انتخاب می کنند که از گذاشتن آن جلوگیری می شود.

انتخاب اسامی که بعد از 92 سال در فرهنگ نام گزینی وجود ندارد

در شش ماهه اول سال 90، 570 اسم در خواست کننده رسیدگی شده که 381 اسم تصویب و 189 اسم تصویب نشده است. می بینیم برخی والدین اسامی را انتخاب می کنند که در فرهنگ نام گزینی پس از 92 سال وجود ندارد. مثل اسم هوریزا، لیزا واژه های خارجی است و معنی خوبی ندارد و هارای که هیچ منبعی معتبری ندارد.

ثبت لقب به عنوان اسم ممنوع است

طنسگل، نارسیسا، مرسدس یا عسل خاتون که خاتون یک اسم قدیمی است و معمولا لقب مادربزرگ ها بوده که ثبت لقب نیز به عنوان اسم ممنوع است.

شیما به معنی زن خال دار است که جزو اسامی قابل تغییر بوده و با گذاشتن آن موافقت نمی شود.

یکی از اسامی که با گذاشتن آن موافقت نشده است رحیم کرار است که ترکیب مناسبی نیست چرا که رحیم صیغه مبالغه بسیار مهربان و کرار به معنای حمله کننده است که هیچ مناسبتی با هم ندارند.

بر اساس آمار بیشترین انتخاب نام ایرانیان برای فرزندان اسامی ائمه اطهار(ع) است که فراوانی 10 نام اول ثبت شده در پایگاه اطلاعات جمعیتی سازمان ثبت احوال طی 92 سال برای پسران به ترتیب عبارت است از محمد، علی، حسین، مهدی، حسن،رضا، محمدرضا، علیرضا، احمد و عباس و برای دختران نیز به ترتیب فاطمه، زهرا، مریم، معصومه، زینب، سکینه، رقیه، خدیجه، لیلا و سمیه.

برخی اسامی اقبال موقتی دارند

تعدادی از نام ها یک اقبال موقتی دارند از این زاویه رسانه ملی نیز نقش مهمی در فرهنگ مهندسی نام و نامگذاری دارد. مثلا در سریال میوه ممنوعه اسم هستی، در سریال ستایش شخصیت ستایش در سریال 5 کیلومتر تا بهشت اسم آیدا به واسطه شخصیت خوبی که در فیلم داشتند مورد پسند مردم قرار گرفت و در مقطعی بیشترین اسامی فرزندان دختر از بین این اسم ها بود.

اما اسم های ائمه معصومین(ع) مانند اسم حسین، امیرحسین و محمد حسین علاوه بر طول سال، در دو ماه محرم و صفر نیز بیشترین فراوانی را دارند. این مسئله درباره برخی از نام ها نیز صدق می کند. به عنوان نمونه زمان انقلاب و رحلت امام خمینی(ره) اسم روح الله بالاترین میزان فراوانی را در میان اسم های پسر داشت یا سال های مختلفی که از طرف رهبر معظم انقلاب نامگذاری می شد مانند سال پیامبر اعظم (ص) یا سال امام علی(ع) بیشترین فراوانی به ترتیب اسم محمد و علی بود.

در سال 89 پنج اسم اول پسران به ترتیب امیرعلی، ابوالفضل، امیرحسین، علی، امیرمحمد پنج اسم اول دختران نیز فاطمه، زهرا، ستایش، هستی و زینب بود که البته این آمار هر سال تغییر می کند اما در مجموع روند اسم های اول معمولا حفظ شده است.

بیشترین فراوانی نام های خانوادگی در سطح کشور به ترتیب محمدی، حسینی، احمدی، رضایی، مرادی، حیدری، کریمی، موسوی، جعفری و قاسمی است.

طولانی ترین نام های خانوادگی استخراج شده

طولانی ترین نام خانوادگی استخراج شده در پایگاه اطلاع جمعیتی کشور طایفه حاجی نوروز علی تهرانی معروف به کلده دره است که 37 کاراکتر داشته و برای خانم فاطمه سلطان خانم متولد سال 1257 از تهران است.

طولانی ترین اسم نیز 35 کاراکتر داشته که با عنوان فاطمه سلطان خانم، معروف به شاهزاده کربلاییمتولد 1264 از کربلاست.

طولانی ترین اسم برای مردها نیز با عنوان آقا میرزا مصطفی عظیم الدوله ملقب به بکشو است که 33 کاراکتر داشته و مربوط به سال 1245 از تهران است.